İngiliz yazar George Orwell’in, insanların ağır baskı altında yaşadıkları bir gelecekte geçen ünlü romanı “1984”ün ABD’deki satışlarında Ocak ayı içinde büyük bir patlama oldu. New York Times gazetesinin haberinde, her türlü eleştirel düşüncenin bastırıldığı totaliter bir rejimi anlatan “1984”ün, Amazon’un ABD’deki en çok satanlar listesinde birden birinci sıraya yükseldiği ve yeniden on binlerce basıldığı belirtildi.
Penguin yayınevinin ABD şubesinin tanıtım müdürü Craig Burke, yayınevinin bu hafta 75 binlik bir yeni baskı sipariş verdiğini ve yeni bir baskı daha düşündüğünü söyledi.
“Satışlarda büyük bir patlama görüldü” diyen Burke, bu artışın geçen hafta sonu başladığını, geçen Salı ve Çarşamba günleri de satışların başını alıp gittiğini belirtti.
Burke’ün açıklamasına göre, “1984”e talepler, ABD’nin yeni başkanı Donald J. Trump’ın danışmanlarından Kellyanne Conway’in NBC Televizyonu’nda 1947’den beri süregelen “Meet the Press” adlı söyleşi programına katılmasından kısa bir süre sonra, Pazar günü yükselmeye başladı.
Söyleşi programında, Beyaz Saray’ın basın sekreteri Sean Spicer’ın, Trump’ın “göreve başlama töreninin bugüne kadarki en geniş izleyici kitlesi tarafından izlendiği” yolundaki doğru olmayan iddiasını savunan Conway’in kullandığı üslup, bazı gözlemciler tarafından Orwell’in “1984” romanındaki baskıcı yöneticilerin üslubuna benzetilmişti.
NBC’deki söyleşi programında, Spicer’ın neden aksi ispat edilebilecek bir iddiada bulunduğu sorusuyla karşılaşan Conway, alaycı bir dille, “O kadar da abartmayın” yanıtını vermiş ve Spicer’ın “alternatif gerçekler verdiğini” söylemişti.
Orwell’in “1984”te betimlediği dünyada da, gerçekliğin ve bağımsız düşüncenin denetim altında tutulabilmesi için, bellekten ve geçmişten yoksun bir toplumun yaratılması büyük önem taşır. İktidarı ellerinde tutanlar, kitlelere sürekli hükmedebilmek için, Eskisöylem’de “gerçeklik denetimi, Yenisöylem’de “çiftdüşün” denen bir işlem geliştirmişlerdir. İnsanlar sözcüklerle düşündüklerine göre, Yenisöylem tümden benimsendiği ve Eskisöylem tümden unutulduğunda, her türlü “sapkın düşünce” olanaksız kılınmış olacaktır.
“1984”ün ABD’deki okurları, sosyal medyada ve başka ortamlarda, Conway’in sözleri ile “1984”te anlatılan karanlık düzen arasında bağlantılar kurdular ve kitaba olan ilgi birden büyüyü verdi.
Sözlük yayıncısı Merriam-Webster’dan yapılan açıklamada da, Conway’in televizyondaki sözlerinin “bilgisel açıdan gerilimlerle dolu olduğu” belirtildi ve internet sitelerinde “gerçek” sözcüğüyle ilgili aramaların Conway’in açıklamalarından sonra büyük bir artış görüldüğü vurgulandı.
Bu arada, New York Times’ın haberinde, “1984”e ilginin ABD dışındaki ülkelerde de arttığı; romanın Britanya ve Avustralya’da bu yıl şimdiye kadarki satışlarında geçen yılın aynı dönemine oranla yüzde 20’lik bir artış görüldüğü belirtildi.
Cambridge Üniversitesi düşünce tarihi profesörü ve Orwell uzmanı Stefan Collini de, okurların, “1984” romanı ile Trump ve ekibinin gerçekleri çarpıtması arasında “doğal bir paralellik” kurduğunu söyledi.
Türkiye’de Can Yayınları tarafından 1984 yılında yayımlanan “1984” romanı, o günden bu yana tam 57 baskı yaptı ve on binlerce okura ulaştı.
“1984”ü Türkçeye çeviren Celal Üster, İngiltere’de ilk kez 1949’da yayımlanan kitaba yazdığı önsözde şöyle demişti:
“1984, okuyucuyu, geçmişin, belleğin, düşünmenin, dilin, başkaldırının, aşk ve erotizmin yok edildiği bir toplumda yaşanan insanlık karabasanıyla yüz yüze getirdiği içindir ki, yazıldığı ve yayımlandığı dönemin güncelliklerinin çok ötesinde bir yapıttır. Bu karabasanın ürkünç labirentinde yolumuzu ararken, içinde yaşadığımız dünyanın önyargıları, hoşgörüsüzlükleri, bağnazlıkları, baskı ve zorbalıkları, kayıtsızlık ve horgörüleri çıkar karşımıza. Evet, Orwell’in bu kitabı yalnızca geleceğe ilişkin değil, günümüze ilişkin de bir uyarıdır. Belki de gelecek şimdi olduğunda artık çok geç olacağına ilişkin bir uyarı…”
Kültür Servisi
