ERDOĞAN ALTAN/MA
Devletlerin çıkarları için harcadığı ve dünyanın sessizce izlediği Efrîn’de insanlık trajedisi yaşanıyor. Yerinden edindirme, kaçırma, fidye, cinsel suçlar ve doğa katliamının yapıldığı kentteki kırımlar günden güne artıyor.
Kürtlerin kazanımlarına karşı tarihsel tutumunu değiştirmeyen Türk devleti 18 Ocak itibariyle Efrîn topraklarını bombardımana tabi tuttu. El Kaide uzantılı El Nusra, DAİŞ gibi örgütlerin iç içe girdiği ve adına ÖSO denilen çete gruplara öncülük eden Türkiye’nin başlattığı işgal operasyonu kadın, çocuk ayırmaksızın yüzlerce sivilin ölümüne yol açtı. 18 Mart’ta Efrîn kent merkezine giren selefi örgütler özyönetim sisteminin simgelerini yıkmayla talana başladı. İnsanlığın gıptayla izlediği sistemin yayılmasından korkulan güçler sustu ve izledi. Rusya bizzat operasyona destek verirken, ABD, AB, BM, katliam, ölüm, talan ve yerinden göçertmeye sessiz kalarak onayladı.
Türk Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın “Kuvay-i Milliye”, diyerek sahip çıktığı soykırımcı çete grupları, günden güne katliam, göçertme, talan, işgal ve demografik yapıyı değiştirmeyi görev edindi.
Çete sevkiyatı sürüyor
Kentte günden güne artan suçlara tüm dünya gözünü kulağını kapatırken, 18 Ocak’tan buya yaşananlar şu şekilde kayıt altına alındı:
Efrîn’i terk etmeyen halklar, 18 Mart’tan sonra işkence, baskı, kaçırma, öldürme ile göçe zorlandı. Yaşam alanı bulamayıp göçe zorlanan Efrînlilerin yerine, Rusya ile varılan antlaşma gereği Guta’dan taşınan ÖSO’cu ve aileleri yerleştirildi. Bu sayı 41 bini buldu. Sevkiyat halen devam ediyor. Guta’dan getirilen Feyleq El Rehman, Ceyş El İslam, Tahrir El Şam ve Ehrar el Şam grupları, Efrînlileri zorla çıkartma, “ganimet” adı altında tüm mallarını talan etmeye başladı. Karşı çıkanlara işkence etme, kaçırma, mezarlık, tarihi ve kutsal yerleri tahrip etme ve tarihi eserleri çalarak satma, Arapça ve Türkçe dillerini dayatma, Kürtçe dilini yasaklama, Erdoğan’ın posterleri ve Türk bayraklarını dağıtma ve her yere asma mecburiyeti, Alevi ve Êzîdi yerleşim yerlerini tamamen tahrip etme görevleri ile söz konusu gruplar Efrîn’in demografisini gün gün değiştiriyor.
ÖSO çetelerinin yerleştirdiği bölgeler
Cindirês ilçesi:
1- Telef: Askeri bölgedir, sivillerin yaklaşması yasak
2- Kefer Zeyt: 150 hane, Guta’dan getirilen 4 aile yerleştirildi
3- Kanî Gewrik: TSK’ye ait askeri bölge
4- Qicuma köyü: 35 hane, Guta’dan 5 aile yerleştirildi
5- Aşkana Rojhilat köyü: 80 haneli, Guta’dan 3 aile getirildi
6- Gewrikê köyü: 160 haneli, Guta’dan 7 aile yerleştirildi
7- Feqîra köyü: 80 haneli, Humus’tan 15 aile, Guta’dan 5 aile yerleştirildi
8- Bircikê köyü: 30 haneli, Humus’tan 4 aile yerleştirildi
9- Meska Jorîn köyü: 57 haneli, Guta’dan bir aile yerleştirildi
10- Dêr Belût köyü: 100 haneli, Humus’tan 10 aile yerleştirildi
11- Diwan köyü: 25 haneli, Guta ve Humus’tan 18 aile yerleştirildi
12- Celemê köyü: 930 haneli, Guta’dan 100 aile ve Humus’tan 25 aile yerleştirildi
13- Çeqala köyü: Guta’dan 40 aile yerleştirildi
Şêrewa ilçesi:
1- Şadîra köyü: 160 haneli, Guta’dan 6 aile yerleştirildi
2- Xerzawiya köyü: 400 haneli, Gutadan 200 aile, Duma 15 ve Halep’in Qibtan Cebel köyünden 3 aile yerleştirildi
3- Birc Ebdula köyü: 350 haneli, Guta’dan 50 aile yerleştirildi
4- Basûta köyü: 460 haneli, Gutadan 110 aile yerleştirildi
5- Basûfan köyü: 250 haneli, Guta’dan 50 aile yerleştirildi
6- Birc Heyder köyü; 150 haneli, Guta ve Nebîk bölgesinden 30 aile yerleştirildi
7- Berad köyü: 450 haneli, Gutadan 20 aile yerleştirildi
8- Birc Silêman köyü: 30 haneli, Guta’dan 8 aile yerleştirildi .
Mabata ilçesi:
1- Mîrkan köyü: Guta’dan 50 aile yerleştirildi
2- Sariya köyü: Gutadan 4 aile yerleştirildi
3- Habo köyü, Guta-9 aille yerleştirildi
4- Şeytana köyü: Duma’dan 6 aile yerleştirildi
5- Gewrika Jêrîn köyü: Guta’dan 3 aile yerleştirildi
6- Gewrika Jorîn: Guta’dan 4 aile yerleştirildi
7- Erba köyü: Guta7dan 18 aile yerleştirildi
8- Bedîna köyü: Guta’dan 23 aile yerleştirildi
9- Dimiliya köyü: Guta’dan 9 aile yerleştirildi
10- Gemruk köyü: Guta’dan 13 aile yerleştirildi
Hafızaya saldırı
Darê Tepelleri: 27 Ocak’ta Türk savaş uçakları tarafından bombalanan Girê Darê köyüne yakın Huri-Mitani dönemine ait MÖ.700-1200 tarihleri arasında yapıldığı belirtilen tarihi yerleşim yeri tamamen tahrip edildi. Küçük kent görünümündeki yerleşim yeri UNESCO tarafından Suriye’nin en önemli tarihi kenti olarak ilan edilmişti.
Nebî Hûrî “Sîros”: Huriler döneminde M.Ö.2500 yıllarında inşa edilen ve UNESCO tarafından Ortadoğu’da korunması gereken önemli tarihi yer olarak tanımlanan yer, Kürtler tarafından Nebî Hurî olarak isimlendiriliyor. Yunanlılar tarafından Seryos denilirken, kozma ve Demîanos adını taşıyan kilise inşa edildi. Killise de, Seman El Xeyur adlı bilim insanının defnedildiği biliniyor. Büyük bir avlunun bulunduğu küçük kentte, avlu girişinde hamam ve suyu sürekli sıcak kalan havuz bulunurken, güneybatıda Nebi Huri’nin mezarı olduğu yapılan kazılarda ortaya çıkmıştı. Mezar, 6 köşe olurken mezarın bulunduğu avluya yakın M.S 1859 yıllında camii inşa edilmiş. Bu tarihi kent Türk savaş uçakları tarafından 3 kez bombalandı ve ÖSO çetelerince atılan havan ve obus toplarıyla yıkıldı.
Kalutê köyünde Romalılara ait kilise: İçinde Kilise ve tarihi eserlerin olduğu Efrîn’in 30 kilometre güneyinde bulunan Kalutê köyü, saldırının ikinci ve üçüncü gününde uçaklar bombaladı. M.Ö ll. yüzyılda yapılan kilise ve tarihi yer, daha sonra M.S dördüncü yüzyılda Suriyeli Suryani Qidîs Marmarun adlı alim burada yaşadı ve daha sonra Kefer Nebo köyüne yerleşti. İslamiyet’in yayılmasıyla birlikte Hemedaniyanlılar tarafından burası kaleye dönüştürüldü. Yapılan bombalama ile bu yerleşim yerinin güney tarafı tamamen yıkıldı.
Elbîzka köyü: Efrîn’in 40 km kuzeybatısına düşen köyde, Romalılar döneminde olduğu belirtilen kale, kilise ve kazılarda çıkan tarihi eserler uçak, havan ve obüs atışlarıyla tahrip edildi. Türk ordusu ve çeteleri tarafından kurulan askeri noktalarla, köye girişe izin verilmediği öğrenildi.
Kolpe köyü: Efrîn’in 15 km güneydoğusuna düşen köyde, Mitani döneminde yapılan tarihi yerler 28 Ocak’ta uçaklarla yapılan bombalama yıkıldı. Köyden 8 sivil yaşamını yitirirken 7 kişi yaralandı.
16 bin tarihi eser Türkiye’ye götürüldü
Efrîn’in binlerce yıllık tarihi varlıkları bilinçli bir şekilde yok edilirken, tarihi eser parçalarının ise ÖSO üyeleri tarafından çalınarak Türkiye’de satıldığı belirtiliyor. Eserlerin birçoğu daha sonra İstanbul, Ankara ve İzmir gibi illere götürüldü. Şu ana kadar yaklaşık 16 bin parça tarihi eserin Türkiye’ye getirildiği ileri sürülüyor. Suriye Müzehanesi yöneticisi Mehmud Hemûd, belirtilen 16 bin parça eserin sayısının daha fazla olduğunu, müze yönetimi tarafından kurulan “çalınan eserleri araştırma komitesinin” tam sayıya ulaşamadıklarını söyledi. Hemud, binlerce eserin Türkiye’deki tarihi eserler yönetimi denilen bürolarda tutulduğu bilgisi aldıklarını kaydetti.
Dr. Nurî Dersimi’nin mezarı yıkıldı
Efrîn’in Zêdiyê mahallesinde bulunan Şêx Zêd mezarlığı talan edildi, mezarlar tahrip edildi. Yine Efrîn Cindirês arasında bulunan Ş. Seydo Mezarlığı tamamen yıkıldı. Raco Mezarlığı ise iş makinalarıyla ortadan kaldırıldı. Meydankê yolu üzerinde bulunan Henan Mezarlığı’ndaki Dr. Nurî Dersimi mezarı yıkıldı.
Êzîdîlere ait 12 mezarlık tahrip edildi
Efrîn ve çevresinde Êzidîlere ait 12 mezarlık tahrip edildi. Tahrip edilen mezarlık bölgelerine askeri noktalar kuruldu. Êzîdîlere ait söz konusu mezarlıklar şunlar: Efrîn’in Basufanê köyüne yakın Şêx Berekat Dağı eteğinde bulunan Şêx Berekat Mezarlığı, Şadiriyê köyü yakınında Şêx Rikab mezarlığı, Basufan köyü içinde bulunan Şêx Elî Mezarlığı, Qîbarê köyü yakınında Çelxane Mezarlığı, Idlib’in Etmê beldesine yakın Şêx Kursî Mezarlığı, yine Qîbarê köyünde Şêx Şemîs Adiya ait mezar, Qestel Cindo köyüne yakın Barsê Xatûn Mezarlığı, Feqîra köyü yakınında Şêx Seyda Mezarlığı, Meşla köyünde Bîr Cefer Mezarlığı, Sînka köyünde Şêx Xerbî Mezarlığı, Cirnê köyü yakınlarında Hogir Mezarlığı.
Türk ordusu, Şêx Berekat Dağı eteğinde bulunan Şêx Berekat mezarlığında askeri üs kurdu.
Zorla Müslümanlaştırma dayatması
Efrîn’den çıkamayan ya da kalmayı tercih eden Alevi ve Êzîdîlere, Müslümanlık dayatılıyor. Kabul etmeyenler hakaret, işkence ve mallarına el koyma gibi uygulamalara maruz bırakılıyor. Efrîn’de Êzîdîlerin yaşadığı 22 köy Türk ordusu ve çetelerince tamamen yakılıp-yıkıldıktan sonra girişlere yasaklandı. Bu köylerde camiler inşa edilmeye çalışıldığı belirtiliyor.
Efrîn çevresinde 25 bin Êzîdînin Müslümanlarla yaşadığı 22 köyün ismi şöyle: Basûfanê, Feqîra, Elî Qîna, Qestel Cindo, Qîbarê, Xezawiye, Buric Ebdalo, Qitmê, Ên Darê, Tirindê, Sînka, Kefer Zêt, Îska, Şadîr, Kîmarê, Çeqela, Aşka Rojhilat, Baê, Qoçma, Qîle ve bajarê Cindirêsê. Bunlardan sadece Êzidilerin yaşadığı Elî Qîna ve Qestel Cindo köylerinde TSK tarafından, askeri üs kurulduğu öğrenildi.
EFRÎN
