Bütün mevsimler güzel olsa da Sonbahar bir başka güzeldir. Sonbahar bir çok insana hüzün ve hazan duygusu verse de, evrende her şeyin geçici olduğunu insan en çok bu mevsimde fark eder. Hüzün ve Hazan aslında meselenin sadece bir yanı, madalyonun bir tarafıdır. Evrende her şeyin geçici olduğu aynı zamanda dönüşüm ve değişim içinde olduğunu Sonbaharı iyi gözlemleyen herkesin fark etmesi mümkündür.
Yaşınız ilerlemiş ve kemale ermişse, şimdiki anı iliklerinde hissederek ve mümkün olduğunca hiç bir şeyi kaçırmadan insan yaşamak ister. Bunun irademiz dışında doğadaki karşılığı Sonbahar, ömrümüze dair olanı ise işte bu yaş evresidir. Yani ihtiyarlayıp bilincin daha körelmesinden önceki dönem.
“Bütün mevsimler güzel olsa da Sonbahar bir başka güzeldir” dedik lakin Adalar’da sonbahar gerçekten bir o kadar daha başkadır. 8 yılın ardından Büyükada da bunun her yeni sonbaharda biraz daha farklı olduğunu insan detaya baktıkça anlayabiliyor
Bu yıl 2017 Sonbaharında Büyükada’yı sanırım beş-altı kez gezdik. Her gezide doğadaki değişimleri yeniden ve yakından takip etme şansına sahip olduk. Bir gün içinde ortaya çıkıp üç gün içinde yok olup giden mantarın
doğada ki anlamını bile çözmek, onun kısacık ömrüne vakıf olmak bile, insana hem hayatın diyalektiğinin hem onun harikuladeliğini ayrıca acımasızlığını tekrar tekrar düşündürtüyor.
Sonbaharın son günlerinde beyaz çiçekle yeşermeye başlayıp kış boyu sarı, turuncu kırmızı renkleriyle dalları süsleyen dağ çileği
insana Sonbaharın sadece yaprak dökümü ve hazan olmadığını o kadar belirgin şekilde gösteriyor ki, her göreni mutlu mutlu gülümsetmesine neden olması bile Sonbaharı biraz daha farklı anlam katıyor.
Büyükada’da Baharda değil de başka mevsimlerde açan o kadar çok farklı bitki var ki, sanırım bir bilen yazmaya kalksa ciltlerce kitap olur.
Bununla ilgili ilk elden iki örnek verirsek:
Bir Haziran deyince Begonville çiçekleri pembe ve eflatun rengiyle Ada evlerinin duvar, balkon ve bahçeleriyle sarmaş dolaş olur. Yazın güzelliği Begonville ile Büyükada’ya ait ayrı bir özellik olarak ziyaretçileri karşılar, Ada sakinlerin yüzüne gülümser.
Mimozalar bahardan önce ta Şubatın ortalarında filiz vermeye başlar
Sadece bitkiler mevsimsiz açmaz Büyükada’da. Aralığın ortasına girmişken ormanlık alanda uğurböceği görürseniz şaşırmayın. Biz 11 Aralıkta yani bir kaç gün önce bizzat gördük ve de fotoğrafladık!
Büyükada’da Maden Mahallesinden Büyük Tur yoluna girdiğinizde yoğun emek ve sömürü ile 20 yıllık ömürleri 2 yıla düşen atların haralarını geçtikten sonra yolun sağında ve solunda çok sayıda dağ çileği çeperlerini görürsünüz.
Büyükada’nın at
haralarda boğaz tokluğunda günlük 20 TL karşılığında atlarla aynı mekanı paylaşan fakir veya göçmen çocuklarının halini hatırlar, içten içe üzülseniz de, Büyükada’nın yeşile bürülü doğası ve lacivert denizine bakınca Nazım’ın:
Çok şükür yaşıyoruz.
Suyun şavkı vuruyor bize.
Çınara, bana, kediye, güneşe, bir de ömrümüze.
dizeleri hatırlayarak teselli bulmaya çalışırsınız.
Büyükada İstanbul’un turizm merkezlerinden birisi olması nedeniyle sadece keyfi olarak burada Dağ Çileği veya Mantar toplayanlara rastlamasınız, aynı zamanda ticari amaçlı söz konusu bu doğal ürünleri toplayıp satmak isteyenler hep bulunur.
Adalarda mantar toplamakta yaygın bir hobi durumundadır. Bizim gibi bu işin acemisi olanlar açısından zevkli olsa da, bir o kadar da tehlikeli olduğu bir gerçek. Buradaki mantar türlerinin çoğu zehirlidir. Bir kaç yenebilir tür olsa da zehirlisinden bunları ayırt etmek o kadar kolay değildir.
Bir bilenle mantar toplamaya çıkmak bu anlamda önemlidir. Bilenle mantara gitmek hem güvenli, hem öğretici hem de daha zevklidir. Hangi mantar türünün ve neden zehirli olduğunu anlamanın en iyi yolu bu olsa gerek.
İstanbul’da Adalar’ın kapitalizmin rantına hâlâ tam kurban edilmediğini her fark edişinizde sevinçli bir şaşkınlık geçirir, ama ardından hemen hüzünlü bir endişeye gark olur, içinizi kara bulutlar kaplar. Çünkü sanki fazla geçmeden buraların da şu veya bu şekilde güçlü ve güçlü olduğu kadar da vicdansız olan bu egemen çarkın dişlileri arasında bir süre sonra un-ufak edileceğini derinden hissedersiniz.
Bir taraftan kamu alanlarının bu denli pervasızca yağmalanmasına karşın içinizden, “bu duruma seyirci kalmayıp bir şeyler yapmak lazım” diye düşünürsünüz, diğer taraftan kamunun bir parmak bal hesabıyla kolayca kandırılması ve ranta ortak edilmesini hatırlayıp kahrolursunuz.
En temel hukukun bile tiye alınıp tam keyfi bir yönetimin egen olduğu günümüz koşullarında, koca ülkenin bahsettiğimiz bu canavarın pençesinde inlerken bir lokmacık Adalar nedir ki? diye düşünüp hayıflanırsınız. Hiç mi bir umut yok? diye bu kapkara karamsarlığın alt edilmesi için beyninizi zorlarsınız.
Bu duygular içinde bile tekneler, vapurlar gidip gelir. Martılar kanat çırpmaya devam eder.
Yaz kış Güneşin doğuşu altın renginin çeşitli tonlarında ışıldamaya ve batışı arkasında farklı gölgeler bırakarak kaybolmaya devam eder.
Ve siz bir Aralık günü hâlâ varlığını sürdüren bir uğur böceğini gördüğünüzde “hâlâ umut var” deyip çevrenizdeki her şeye biraz daha duyarlı, biraz daha dikkatli bakarsınız.
Çarşıya indiğinizde, sahile dolaşmaya çıktığınızda sizin gibi düşünen insanların kesinlikle var olduğunu derinden hissederek umudun kaybolmayacağını yeniden keşfetmiş olursunuz.
Koşullar ne denli kötü olursa olsun, zamanını hiç kestiremediğin o büyük yeni umut dalgasını beklemek yerine, Büyükada sahillerinde düşüncenizle iğneyle kuyu kazar gibi umudu kazımaya devam ederisiniz.
Geçip giden mevsimin, gelecek mevsime umut tohumlarını ektiğini bilerek daha emin şekilde sahildeki yürüyüşünüze devam ederek, Sonbaharda İlkbaharı aramaya devam edersiniz.
Cemalettin EFE
Büyükada: 14.12.2017
